Villa Voerendaal is de grootste Romeinse villa van Nederland en omstreken die we tot op heden kennen. In 1985 werd de villa grotendeels blootgelegd en werden er zo’n 20.000 (!) vondsten gedaan, die nog nooit eerder zijn onderzocht. De vondsten zijn opgeslagen in ons depot en onder leiding van het Limburgs museum kijkt een team van experts nu voor het eerst naar deze cold case.
Het onderzoek levert niet alleen over Voerendaal nieuwe inzichten op: het leert ons iets over Romeinse villa’s in het algemeen. Hoe ontwikkelden die villa’s zich, door wie werden ze gebouwd en waarom?
Vroeger dacht men dat de stenen villa’s werden gebouwd en bewoond door ‘echte’ Romeinen die uit Italië naar onze streken waren gekomen. Toen er steeds meer villa’s werden opgegraven bleek dat verhaal toch iets complexer te zijn. Zo werden er onder stenen funderingen soms ook sporen gevonden van houten huizen. Juist in Voerendaal zijn veel van dit soort houten gebouwen aangetroffen. Daardoor kan de ontwikkeling van deze villa heel goed in kaart worden gebracht.
Het blijkt dat villa Voerendaal niet in één keer is neergezet, maar zich als het ware stapsgewijs heeft ontwikkeld. Eerst stonden er houten boerderijen met rieten daken en lemen muren. Vervolgens werd er een klein huis op stenen funderingen gebouwd. Pas daarna ontwikkelde zich het monumentale villacomplex van wel 190 meter breed.
De villa werd dus niet gebouwd door een echte Romein, maar door een inheemse familie die langzaam genoeg kapitaal vergaarde. Een ontwikkeling die zich waarschijnlijk in twee of drie generaties vertrok, in de ruime eeuw na het begin van onze jaartelling.
Ondanks hun inheemse wortels ogen de stenen gebouwen Romeins. Ze hadden een zuilengalerij, wit gekalkte muren en de daken waren bedekt met rode dakpannen. De bewoners van de villa’s keken die nieuwe bouwwijze af van de Romeinen. Niet alleen omdat ze dat mooi vonden, maar vooral ook om een plaats op de maatschappelijke ladder in te nemen.
De samenleving veranderde veel en snel, in die dynamische wereld van de 1ste eeuw na Chr. Denk aan nieuwe machtsverhoudingen, aan de ontwikkeling van steden, de aanwezigheid van het grote Romeinse leger, aan nieuwe afzetmarkten en de introductie van Romeinse spullen en ideeën. Door het bouwen van villa’s deden de villabewoners mee in de hogere kringen van de maatschappij. Ze lieten zien dat zij ‘Romeins’ waren.
De villa weerspiegelt in die zin belangrijke veranderingen in de provincies van het Romeinse rijk en kan ons iets leren over die spannende periode. Zo reikt het nieuwe onderzoek naar Voerendaal dus verder dan deze villa alleen.
Meer over Villa Voerendaal
Vragen of contact opnemen met het onderzoeksteam: villavoerendaal@limburgsmuseum.nl.