Expeditie Vuistbijl is een archeologisch project dat zich richt op de vroegste bewoners van Limburg: Neanderthalers uit de IJstijd. Zij leefden ca. 300.000-35.000 jaar geleden, in het zogenaamde middenpaleolithicum.
De relatie van deze vroege mensachtigen tot de moderne mens, die vanaf het zogenaamde laatpaleolithicum verschijnt, is het onderwerp van veel wetenschappelijke discussie en onderzoek. Het is de laatste jaren duidelijk geworden dat Neanderthalers veel capabeler waren dan tot voor kort werd aangenomen, iets wat uitgebreid aan bod zal komen in deze catalogus.
Archeologisch gezien, kennen we in Nederland Neanderthalers vrijwel uitsluitend aan de hand van hun stenen werktuigen. Met name de vaak zeer fraai gemaakte vuistbijlen zijn in dit verband bekend. De beste informatie die we hebben over de leefwijze van Neanderthalers komt uit de Belvédère groeve bij Maastricht. Hier hebben in de jaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw opgravingen plaatsgevonden waarbij langs een oude Maasoever verschillende kampementen werden aangetroffen, die ons veel leerden over de leefwijze van onze voorouders in de IJstijd.
Maar er zijn elders in Limburg en in het buitenland ook recente en bijzondere ontdekkingen die een soms heel onverwacht licht werpen op deze intrigerende periode. Daarom is het tijd om alles eens op een rij te zetten en om aan de hand van nieuwe ideeën het veld in te gaan. Vandaar Expeditie Vuistbijl.
In deze fascinerende expositie krijg je informatie over de Neanderthalers: wie waren zij? Het wordt steeds duidelijker dat Neanderthalers uiterst capabele mensen en overlevers waren, die niet als inferieur aan moderne mensen mogen worden beschouwd. Het is waarschijnlijk zelfs zo dat we ons succes als moderne mens voor een groot deel aan hen te danken hebben. Welke werktuigen en materialen gebruikten de Neanderthalers? Wat zijn vuistbijlen? En we delen onze kennis over de verwachtingskaart: waar zaten Neanderthalers in Limburg?
Expeditie Vuistbijl is een heel mooi voorbeeld van ‘citizen science’, oftewel burgerwetenschap; onderzoek dat in zijn geheel of gedeeltelijk door burgers of niet-professionele wetenschappers wordt uitgevoerd, meestal onder begeleiding van professionals. Het project is expliciet opgezet om met behulp van vrijetijdarcheologen meer te weten te komen over de vroegste bewoning van Limburg. Zonder hun bijdrage had de verwachtingskaart niet gemaakt kunnen worden, het veldwerk niet uitgevoerd kunnen worden, en deze tentoonstelling niet kunnen bestaan.
Op ons Youtube kanaal vind je een viertal korte filmpjes over deze expeditie:
deel 1
deel 2
deel 3
deel 4